Ergens tussen de wal en het schip.

Nog geen 5 maanden geleden ben ik gestopt met de studie aan de TU van Delft. Een weloverwogen beslissing, omdat duidelijk werd dat de studie niet op mij aansloot. Een uitdagende studie liep ten einde, een zoektocht naar ‘wat dan wel’ vond zijn aanvang. De financiële crisis (een lichte huivering bespringt me om dit clichéonderwerp te moeten aansnijden) was op de een of andere manier ver buiten de TU campus gebleven. De studiefinanciering werd maandelijks gegireerd en de rijen voor de kassa’s in de kantine waren er niet minder om. De crisis was iets van ver buiten de campus.
Vol goede moed ben ik dan ook begonnen met solliciteren en stelde begeleiders van de TU, die me uitdrukkelijk sterkte toewenste met het vinden van een baan, gerust onder het mom van dat het wel goed zou komen.

Nu de weken in rap tempo aan mij voorbij waaien begin ik toch terug te komen van de ‘om-mij-geen-zorgen-houding’. Het solliciteren, valt namelijk zwaar. Er is weinig vraag, en als er al vraag is zet de werkgever in op ervaring. Iets van zekerheid in deze roerige tijden, iets wat je als starter, een werkgever, onmogelijk kan bieden.
Uiteraard blijf je solliciteren, soms tegen beter weten in want de ervaring leert dat als er al een reactie komt, de vacature vervallen is, of blijkt het enkel een ronselvacature van uitzendbureau te zijn, die graag een stapel cv’s op het bureau wil hebben. Het voedt de onmacht, het gevoel tegen gesloten deuren en stoel- en tafelpoten te praten.

‘Gelukkig’ sta ik er niet alleen voor, volgens een onderzoek van het Centraal Plan Bureau (CPB) zitten er momenteel ruim 300 000 Nederlandse jongeren (15- tot 24 jaar) in hetzelfde spreekwoordelijke schuitje. De wetenschap dat deze cijfers de komende jaren alleen nog maar zullen toenemen, is ook alles behalve hoopgevend. Het tekent de omvang van het probleem, waarbinnen ik slechts een nietig individu ben.

Mensen uit m’n omgeving reageren wisselend. Van begripvol tot troostend met de schrale woorden dat het gelukkig wel mooi weer is. In die zin merk ik toch vaak dat werkloosheid bij mensen als snel geassocieerd wordt met een lange vakantie. Uitkering, heerlijk uitslapen en doen waar je zelf zin in hebt. Echter is het alles behalve dat. Vakantie vieren doe je in de veronderstelling dat je na een vastgestelde tijd weer aan de slag kan. Er is een ijkpunt, die volgens sommige mensen zich weliswaar veel te snel weer aandient, maar dat ter zijde. Mocht werkloosheid in de verste verte iets van een vakantie weg hebben, mijn ervaring is dat je totaal geen vakantiegevoel hebt. De hoeveelheid ‘vrije tijd’ is niet te overzien en maakt de situatie uitzichtloos. De vrije tijd ontspant niet, maar verlamt juist.

Wat veel mensen niet weten is dat het niets doen, ontzettend veel met je doet. Zowel op het sociale als op persoonlijke vlak.
Als werkloze wordt je wereld, in de eerste plaats, ontzettend klein. Het grootste deel van de tijd zit je immers thuis en de vele sociale contacten die je bij het werk opdoet ontbreken.
Op plaatsen waar je wel contacten kan opdoen tijdens verjaardagen en feesten wordt na het gebruikelijke ‘hoe gaat het?’ al snel de sprong gemaakt naar hoe het op het werk of de studie gaat. Mensen zijn geïnteresseerd in ontwikkeling, resultaten en prestaties. Logisch. Maar naarmate de werkloze tijd zonder enig resultaat verstrijkt en mensen er steeds meer naar lijken te vragen, wordt het pijnlijker om het erover te hebben. Hoe goed mensen het met hun welgemeende interesse ook bedoelen, je wordt bij ieder gesprek geconfronteerd met het feit dat je stil staat. Waardoor je die keren dat je wel in de sociale arena bevindt, je ook nog eens bezwaard gaat voelen.

Werkloos zijn is een hachelijke situatie waaraan, voor je gevoel, veel te weinig kan doen. Naast de onmacht groeit met de weken de vertwijfeling en ga je stilstaan bij vragen als ‘Ligt het aan mij?’ ‘Doe ik het wel goed?’ ‘Heb ik een werkgever wat te bieden?’. In de grote hoeveelheid vrije tijd passeert je hele bestaansrecht de revue.

Waarom ik hierover schrijf? Deels om het van me af te schrijven, maar vooral ook om een lans te breken voor mensen (starter of niet) die in dezelfde situatie thuis zitten. Het bespreekbaar te maken en iets van begrip te verwerven voor diegene die zich ergens tussen de wal en het schip begeven, maar die we met de naderende vergrijzing nog keihard nodig gaan hebben.